Hálidan mátkkoštit dikšuma várás olgoriikkaide

Sáhtát lupmosit mátkkoštit Suomas olgoriikkaide geavahit dearvvašvuohtabálvalusaid. Dus lea riekti beassat dikšuma váste nuppi EU-riikkas dehe Eeg-riikkas seamma ládje go riikkas orruin. Sáhtát ohcalit geavahit sihke vuođđodearvvašvuohtafuolahusa ja spesiálabuohccedikšuma bálvalusaid ja oažžut dikšuma maid guhkesáigge buozalmassii.


Dikšumii ohcalemiin dárkkuhuvvo, ahte don mátkkoštat riikii vásedin dikšuma oažžuma várás. Juos don oaččut olgoriikkain dikšuma fáhkkestaga buohccáma dehe bártti dihte, gažaldagas ii leat dikšuma várás ohcaleapmi.

Sáhtát atnit nuppi EU- dehe Eeg-riikka báikkálaš almmolaš dearvvašvuohtafuolahusa bálvalusaid seamma ládje dego jearaldatvuloš riikkas orrut. Dasa lassin Sveicca, Stuora-Británnia ja Davvi-Irlándda  dearvvašvuohtafuolahusa bálvalusbuvttadeaddjit sáhttet mearridit iešheanalis, váldetgo dat dikšuma váste áššehasaid, geat bohtet olgoriikkain.

EU- ja Eeg- riikkas ii leat goitge geatnegasvuohta fállat čuovvovaš dearvvašvuohtabálvalusaid olgoriikkain dikšumii ohcaleaddji áššehassii:

  • guhkesáigge dikšun ja eará bálvalusat, maid ulbmilin lea doarjut olbmo dábálaš beaivválaš doaimmain
  • ealasirdimat
  •  boahkuheamit ja boahkuhanprográmmat.

Sáhtát mátkkoštit nuppi riikii buohccedikšuma várás juogo iešoaivves dehe EU-ásahusa mieldásaš ovdalobiin. Buhtadusa mearri sorjá das, goappá ládje leat ohcalan dikšuma várás. Juos ohcalat dikšuma várás iešoaivveš dehege almmá ovdalobi haga, mávsse vuohččan ieš iežat dikšuma goluid ja oza Kelas (Áel) buhtadusaid maŋálgihtii. Kela buhtte nuppi EU- ja Eeg-riikkas, Sveiccas sihke Stuora-Británnias ja Davvi-Irlánddas addojuvvon dikšuma eanemusat dan meare, maid danveardásaš dikšun livččii máksán Suomas iežat buresbirgenguovllus. Mávssát dattetge dikšumisttát álohii áššehasmáksohatti. Kela jearrá dárbbašlaš dieđuid du buresbirgenguovllu dearvvašvuohtafuolahusa ovttadagas.

Sáhtát jearrat ovddalgihtii Kelas, makkár buhtadusaid sáhtát oažžut dikšumis. Oza ovdailmmuhusa áiggebále ovdal go ohcalat dikšuma várás.

Juos mátkkoštat dikšuma várás EU-ásahusa mieldásaš ovdalobiin, mávssát vuolggasaji mielde dikšumis seamma áššehasmávssu go báikkálaš olbmot. Ovdalobiin dikšuma várás ohcaleapmi lea buohccái hálbbit, muhto ovdalobi mieđiheapmái leat eavttut.

Dikšumii váldin ja dikšuma ordnen dáhpáhuvvet álohii dikšuma addin riikka láhkaásaheami mielde. Čielggat fuolalaččat ovddalgihtii geavada meannudemiid ja mávssuid, mat laktásit dikšumii. Don sáhtát lohkat lasi siidduineamet Ná geavahat dearvvašvuohtabálvalusaid olgoriikkain.

Dikšuma várás ohcaleapmi EU-, Eeg-riikkaid ja Šveicca olggobeallái

Sáhtát ohcalit dikšuma váste maid eará sadjái go EU-riikii, muhto dikšumii beassan lea čuozáhatriikka láhkaásaheami duohken. Eará riikkain dikšunaddiin ii leat lágas mearriduvvon geatnegasvuohta váldit du dikšuma várás, jos leat mátkkoštan riikii dearvvašvuohtabálvalusaid geavaheami várás.

Kela ii buhtte dikšungoluid dalle, juos son leat ohcalan dikšuma várás eará sadjái go EU- dehe Eeg-riikii, Sveicii, Stuora-Británnia dehe Davvi-Irlándii.